UdaneWesele.pl

Ślub w górach i wesele w górach to marzenie wielu par młodych, które chcą powiedzieć sobie tak w otoczeniu zapierającej dech w piersiach przyrody. Zdecydowanie łatwiej jest zorganizować całe wydarzenie, kiedy mieszka się w jednej z górskich miejscowości. Jednak oddalenie od gór wcale nie oznacza, że nie można przygotować ślubu i wesela niedaleko Tatr czy innego górskiego pasma. Zanim przyszła para młoda ostatecznie podejmie decyzję co do tego, jak powinien wyglądać ich wielki dzień, warto aby dowiedziała się, jak wygląda prawdziwe góralskie wesele. Jakie stroje, potrawy i dekoracje obowiązują? Co koniecznie powinna zagrać dobra kapela góralska na wesele? I ile może trwać zabawa, jeden, dwa a może nawet cztery dni?

Spis treści:

1. Jak wygląda ślub w górach?

2. Jak wygląda góralskie wesele?

3. Tradycje i zwyczaje związane z góralskim weselem

4. Przyśpiewki i muzyka góralska

5. Najpiękniejsze miejsca na ślub i wesele w górach

6. Jak się ubrać na góralskie wesele?

Jak wygląda ślub w górach?

Ślub góralski to niemałe wydarzenie dla wszystkich okolicznych mieszkańców.

Zazwyczaj nie jest to kameralna uroczystość, w której udział biorą tylko najbliżsi. Jeśli para młoda wywodzi się z górskich terenów, zaślubiny odbywają się według odgórnie określonej tradycji. Na kameralny ślub w górach zazwyczaj decydują się przyjezdne pary młode, które w ten dzień chcą zmienić otoczenie. Często są to zaślubiny, które odbywają się na łonie natury, czyli jest to zazwyczaj cywilny ślub w górach. Gdzie taki można zorganizować? Na przykład w wyznaczonych miejscach w okolicach Morskiego Oka, Doliny Chochołowskiej czy Polany Rusinowej.

Tradycyjny ślub w górach to oczywiście ślub kościelny. Górale należą do jednej z najbardziej wierzących grup etnicznych. Zazwyczaj to corni drużbowie prowadzą do kościoła orszak i czuwają nad odpowiednim przebiegiem ceremonii. Para młoda przybywa do kościoła w oddzielnych powozach lub saniach. Panna Młoda otoczona jest druhnami, natomiast Pan Młody drużbami. Przed kościołem na zakochanych czeka ksiądz ubrany w tradycyjny, haftowany ornat. Młoda do ołtarza prowadzona jest przez druhny, a młody przez drużbów. Dopiero po ich wejściu do kościoła wchodzą starostowie i pozostali goście. Po ślubie świeżo upieczona para małżonków zaprasza księdza na biesiadowanie.

Jak wygląda góralskie wesele?

Wiele osób zastanawia się nad tym, jak wygląda typowe góralskie wesele. W końcu różne historie związane z zaślubinami w górach znane są w całej Polsce i niejedna osoba marzy o tym, aby choć raz wziąć udział właśnie w takim wydarzeniu. Dlaczego wesele w górach zyskało miano tak niezwykłego i wręcz legendarnego? Z pewnością związane z tym są nie tylko piękne tradycje czy zapierające dech w piersiach okoliczności przyrody, ale także góralski temperament. Warto wspomnieć o tym, że dawniej wesele odbywało się w domu panny młodej, obecnie jednak organizowane jest w pięknych karczmach i restauracjach. Młodzi witani są przez rodziców chlebem i solą, co ma przynieść zakochanej parze dostatek i szczęście na resztę życia. Następnie para młoda wita się ze wszystkimi gośćmi po kolei i zaprasza przybyłych na obiad. Po posiłku przychodzi czas na pierwszy taniec i słodki tort. Czas na życzenia (często mające charakter przyśpiewek) i podarunki dla świeżo upieczonych małżonków przychodzi dopiero po cepowinach, czyli oczepinach.

Górale znani są ze swojego zamiłowania do organizacji hucznych zabaw. Niezapomniane wesele trwa zatem przynajmniej dwa dni. Najczęściej jednak biesiadowanie rozciąga się na trzy dni lub więcej. Zespół góralski na wesele zawsze gra na żywo i bardzo często w repertuarze znajduje się muzyka regionalna, ludowa. Coraz częściej jednak kapele grają również największe hity ostatnich lat. Ile kosztuje kapela góralska na wesele? Cena uzależniona jest od ilości osób w zespole, a także tego, czy mowa o jednym lub dwóch dniach grania. Zazwyczaj opłaty wahają się w granicach od 3500 do nawet 10000 złotych. Warto wspomnieć również o tym, że na góralskim weselu pojawia się wielu gości, nie tylko rodzina czy przyjaciele, ale także sąsiedzi. Zazwyczaj liczba zaproszonych sięga 150 osób i więcej. Obowiązkowym punktem programu jest udanie się pary młodej na plener wraz z drużbami i druhnami. Tam fotografowie i kamerzyści mają czas na uchwycenie ciekawych ujęć i kadrów. Oczywiście w tym czasie pozostali goście bawią się w sali.

A jak wygląda menu? Wesele w górach wielu osobom przywodzi na myśl uginające się od jedzenia stoły. I w tym wypadku skojarzenie nie jest mylne. W jadłospisie nie może bowiem zabraknąć takich przysmaków jak śliwowica, kwaśnica, oscypki, swojskie wędliny czy kiełbasy.

Poprawiny trwają nieco krócej, choć wcale nie są mniej huczne. Najczęściej para młoda właśnie drugiego dnia może pozwolić sobie na ubranie nieco bardziej nowoczesnych strojów. Panna młoda występuje wtedy w pięknej białej sukni, a pan młody w garniturze. Zakochani raz jeszcze tańczą pierwszy taniec i oddają się szalonej zabawie.

Tradycje i zwyczaje związane z góralskim weselem

Przybliżając to, jak wygląda ślub góralski i wesele, wspomnieliśmy już co nieco na temat tradycji związanych z tymi wydarzeniami. Jak jednak można się domyślić, jest ich znacznie więcej. Najważniejsze związane są między innymi ze strojami pary młodej, pytacami czy cepowinami, bez tego nie może obejść się wesele góralskie. Zwyczaje te warto poznać bliżej:

● stroje pary młodej - zarówno strój panny młodej, jak i pana młodego to niezwykle ważny element tradycji. Strój przyszłej małżonki składa się z halki, spódnicy, białej bluzki ozdobionej haftem, gorsetu sznurowanego z przodu i tradycyjnych kierpców. Pan młody przygotowuje się jedynie częściowo i jego strój składa się z białej koszuli, portek zdobionych parzenicą, czyli wyhaftowanym sercem, cuchy z sukna, spinki do spinania koszuli, szerokiego paska z mosiężnymi klamrami, kierpców i kapelusza ozdobionego piórkiem i muszelkami. Tak ubrany narzeczony udaje się do domu ukochanej, gdzie czeka go zmiana stroju. Tradycją jest, że panna młoda własnoręcznie wyszywa koszulę, w którą jej przyszły mąż przebiera się do ślubu. 

● opieka pytaców - obecnie to jedni z gości zaproszonych na wesele. Mają oni za zadanie zaprosić po raz kolejny pozostałych gości, a także przypomnieć im o zbliżającym się weselu. Najczęściej robią to, jeżdżąc od domu do domu konno i wyśpiewując różne przyśpiewki. Pytace towarzyszą młodym od przygotowań aż do cepowin. 

● wesele góralskie i cepowiny - to odpowiednik spotykanych w reszcie kraju oczepin. Jak wyglądają cepowiny i co oznaczają? Zwyczaj ten ma wprowadzić świeżo upieczoną żonę w świat mężatek. Zazwyczaj cepowiny rozpoczynają około 21 i potrafią trwać nawet kilka godzin. Najpierw pytace porywają młodą i każą starościnom płacić symboliczny okup. Kiedy panna młoda odzyskuje wolność, starościny ściągają jej wianek, rozplatają warkocze i nakładają na głowę biały czepiec lub chustę. Oczywiście w trakcie cepowin śpiewane są tradycyjne przyśpiewki góralskie na wesele. Podczas obrządku pan młody zostaje otoczony przez druhny, które zabierają mu piórko z kapelusza symbolizujące jego wolność. Po wszystkim młody musi wykupić czepiec od starościn, w którym znajdują się koperty od gości. Cepowiny kończy taniec pary młodej. 

● wypytowiny - to przemówienie przyjaciela pary młodej lub drużby, które odbywa się tuż po błogosławieństwie zakochanych przez rodziców. 

Przyśpiewki i muzyka góralska

Prawdziwe góralskie wesele nie może obyć się bez przyśpiewek i typowych utworów. Oczywiście za dobranie muzyki odpowiada doświadczona kapela góralska na wesele. Te krótkie kompozycje śpiewane są przez wszystkich gości w różnych momentach biesiadowania, dzięki czemu tak bardzo niezapomniane staje się wesele góralskie. Przyśpiewki najczęściej spotykane i takie które zna każdy zespół weselny to:

Jak cię bedą cepić, spojrzyj do powały,

żeby twoje dzieci siwe ocka miały.

Ja cię bedą cepić, spojrzyj se do słupa,

zebyś wychowała syna na biskupa.

Myślałaś se, Zosiu, ze ci bedzie lepiej,

Nie bedzie ci lepiej, ino troche cieplej. 

Nie bedzies ty, Zosiu, po zabawach lotać,

Siednies se przy piecu, bedzies portki łotać

Nie trubuj sie, Zosiu, co tam bedzies jadła,

Jest tan kodź kapusty, desecki ze sadła.

I sąsiecek bobu, jesce chrobacnego,

Nie bedzies kupować omasty do niego.

***

Hej szalała szalała

Hej rybecka za wodom

Ale jo nie bede, ale jo nie bede

Hej chłopoku za Tobom

Ale jo nie bede, ale jo nie bede

Hej chłopoku za Tobom

Hej szalała szalała

Hej bo jej sie pić chciało

Ale jo nie będę, ale jo nie bede

Hej bo chłopców niemało

Ale jo nie będę, ale jo nie bede

Hej bo chłopców niemało

Hej szalała szalała

Hej, bo nie miała wody

Cornym ockiem mrugo

Cornym ockiem mrugo

Hej do mnie chłopiec młody

Cornym ockiem mrugo

Cornym ockiem mrugo

Hej do mnie chłopiec młody

Hej z kamienia na kamień

Hej przeskakuje srocka

Tego chłopca kochom, tego chłopca kochom

Hej co mo corne łocka

Tego chłopca kochom, tego chłopca kochom

Hej co mo corne łocka 

***

Leci ptaszek górą

I pisze literki

Już ci się skończyły

Panieńskie spacery

Ty mi się wydałaś

Ja się wydam tobie

Opowiesz mi wszystko

Jak dobrze spać z chłopem.

***

A o tadra, o tadra

Wpadła baba do wiadra

Wysypała otręby

Wybiła se dwa zęby.

A o lele, o lele

Ciele mie pobodło

Mamulka mi smarowali

Nic mi nie pomogło.

Wiśta, wiśta po lescynie

Wiśta, wiśta po lesie

Jak jo póde ku dziewcynie

To mie konik poniesie.

Kie weseli było

To się aż kurziło

Młodo ucieche miała

Niechaj wiedzom młodzi

Kie bywało w przodzi

kiedy gajdy zagrały.

Hanuśko, Hanuśko

Mos pierzyne chuzom

Wszyscy Ci wesela

W mięsopusty wrózom.

***

Na hali, na hali na zielonej hali

Słychad, ze już owce górale wygnali.

Pasą się owieczki brzękają dzwoneczki,

Lecą aż pod Giewont góralskie piosneczki.

Góralskie piosneczki wierchami się niosą,

Zgubił góral kierpce, będzie chodził boso.

***

W murowanej piwnicy tańcowali zbójnicy,

Kazali se piknie grad , I na nóżki pozirad

Taocowałbyk kiebyk móg, Kiebyk ni mioł krzywych nóg

A że krziwe nogi mom, Co podskocze, to sie gnom!

***

Hej, górol jo se górol

hej, spod samiutkich Tater,

hej, descyk mnie wykompoł

hej, wykołysoł wiater.

Hej, descyk mnie wykompoł

hej, wiater wykołysoł

hej, cozem sie napłakoł

ale mnie nikt nie słysoł.

Hej, nicego mi nie żol,

hej, ino kapelusa

hej, cok sie jej nakłanioł

hej, nie kciala psia dusa!

***

Szumi las, szumi las, szumią stare graby, nędzne życie chłopa, kiedy nie ma baby.. Ożeń że się ożeń, jak masz zdrowy korzeń, jak masz korzeń słaby, nie bierz się do baby..

Żeńcie się chłopaki, będziecie żonaci, będziecie se sypiać z babami bez gaci..

Szła teściowa lasem, pogryzły ją żmije, żmije wyzdychały, a teściowa żyje..

Dała mi Jagusia po moich zachętach, nie bede się żenił, bo już napoczęta..

Jużeś się wydała, jużeś jest po ślubie, wpuść ptaszka do gniazdka, niechaj se podziubie.

Muzykanty grają, chłopaki chulają, dziewuchy tańcują, aż się kiecki prują..

Kochał pies kanarka, kanarek niedźwiedzia, niedźwiedź salamandrę, salamandra śledzia.

A śledź wieloryba, wieloryb sardynkę, sardynka chłopczyka, a chłopczyk dziewczynkę..

Niechętnie żem zasnął, bo z swą żoną własną, niechętnie się budzę, bo mi się śnią cudze.

Przez środek kieliszka przeleciała myszka, jak nie umiesz śpiewać, nie otwieraj pyska.

Nie śpiewaj, nie śpiewaj, bo to mnie nie tyczy, ludzie se pomyślą, że to krowa ryczy.

Ładna jesteś, ładna, ładne masz policzki, ale są ładniejsze od kredensu drzwiczki.

Co było to było, to było do śmichu, a teraz wypijem po jednym kielichu.

***

Chowałaś ją, matuś, jak źrenice w łoku,

dziś cie odstępuje, nie brońze jej kroku.

***

Łotwiyroj się bramo, ej jedlinowo bramo,

Jak się nie łotworzys, ej bedzies porubano.

Przed domem pytace śpiewają:

Łotwiyrojcies wrota, stońcie pod łoknami,

Bo już młodzi państwo przyjechali s nami.

Młodzi se w kościele przy nos ślubowali,

Ze przez zycie bedom razem wyndrowali.

***

Zacynojmys w Imie Boze.

Jagniysiu, Jagniysiu, zostałaś zoneckom,

Cas coby ci zastompić wionecek smateckom.

A my starostowie z młodom tońcyć momy,

Nasym starościnom łatwo jyj nie domy.

A my starościny, młodom wykupimy,

Słodkom gorzołecke za niom odstompimy.

Ej, nie wydom młodej pani, ej nie wydom, nie wydom,

Pokiela se starościny ze spyreckom nie przydom.

A my starościny, a my se, a my se,

Wyndzonom spyrecke momy se, momy se.

Ej nie wydom młodej pani, ej nie wydom, nie wydom,

Pokiela se starościny z igłom z nitkom nie przydom,

Nasi starostowie portki potargali, portki potargali,

Potrzebujom igły, bedom je łotali.

A wy starościny idźcies wiyrby łupić,

Bo nimocie za co młodyj pani kupić.

Nasi starostowie , to bogate chłopy,

Takik w Nowym Torgu sprzedajom na kopy.

Ej nie wydom młodyj pani, ej nie wydom, nie wydom,

Pokiela se starościny z cekuladkom nie przydom.

Domy wom za młodom cały kos łakoci,

Niek się już s wos zoden na nos nie markoci.

Hej! Starostowie, mocie w kosyku: gorzołecke, spyrke, moskolik, cekuladke, jojka i igłe z nitkom.

My bieremy młodom paniom. Jagniyś heboj s nami, posadzimy cie na stołku, syjmiemy ci wionecek i zacepimy cie smateckom,

cobyś przystała do nasego stanu. Bedzies już teros powazanom niewiastom.

Uwiłaś se Jagniyś zielony wionecek,

Niejeden na niego dyboł parobecek.

I choć niejednego moześ ś nik kochała,

Do samego ślubuś wionek dotrzymała.

Wionecku ruciany, wionecku zielony,

Już cie syjmujemy, bedzies zasusony.

Zawionzujemy ci kanackom smatecke,

Zmieniłaś już swój stan, z dziywki na zonecke.

Bedzies teroz w domu trzy węgły trzymała,

Cworty dźwignie Jadom, boś se go wybrała.

Witojze nom Jagniyś w tym niwieścim stanie,

Niek ci dobrze słuzy małzeńskie posłanie.

Nase starościny, wina się łopiły,

Bo se młodom paniom krzywo zacepiły.

Niekze bedzie krzywo, niekze bedzie hyło,

Jak ino młodymu będzie zawse miyło.

Starostowie, starościny, końcom swoje ocepiny,

Zaśpiywajom, zatońcujom i do cepca dutki sujom.

My se zatońcymy, wy muzycy grojcie,

A wy starościny z młodom się zwyrtojcie.

Najpiękniejsze miejsca na ślub i wesele w górach

Kameralne wesele w górach, a może huczna impreza? Bez względu na to, jaki rodzaj zabawy wybierzecie, warto wcześniej rozejrzeć się za odpowiednim miejscem. Wesele w górach najlepiej wyprawić w jednej ze sprawdzonych karczm i stylizowanych restauracji. Oczywiście każde miejsce najpierw należy zobaczyć na własne oczy i zwrócić uwagę na kwestie takie jak:

- dostępność i koszty (co znajduje się w standardowej ofercie, czy są pobierane dodatkowe opłaty, itp.);

- szczegóły dotyczące sali (wielkość, nagłośnienie, klimatyzacja, ubezpieczenie, itp.);

- lokalizacja i transport (parking, transport na miejsce, możliwość zakwaterowania, itp.).

Należy również zwrócić uwagę na kwestie dotyczące menu i ewentualnych możliwości przygotowania potraw dla alergików czy vegan/wegetarian, a także warto poruszyć kwestie związane z dekoracją, obsługą i dźwiękiem.

Jak się ubrać na góralskie wesele?

Ślub góralski i wesele są niepowtarzalne nie tylko ze względu na piękne tradycje związane z cepowinami czy samym momentem ożenku, ale także ze względu na stroje.  O ubiorze pary młodej pisaliśmy już powyżej. Jak wygląda to w przypadku pozostałych gości? Rodzina i przyjaciele pochodzący z gór również ubierają się w swoje kolorowe i eleganckie góralskie stroje. Dzięki temu panuje niezwykła spójność wizualna. Co jeśli jednak sami nie pochodzicie z górskich rejonów i zostaliście zaproszeni na góralskie wesele? Jak się ubrać, aby wpasować się w tradycję i jednocześnie nikogo nie urazić? W tym wypadku, podobnie jak idąc na każde inne wesele, należy przestrzegać kilku zasad. Strój musi być elegancki i dopasowany do sytuacji. Mężczyźni powinni zatem wybrać garnitur bądź smoking, które mogą być w najbardziej tradycyjnym czarnym kolorze lub w nieco nowocześniejszej barwie granatowej, zielonej czy bordowej. W przypadku pań wybór stroju jest zdecydowanie większy. Sukienki krótkie, długie, spodnium a może top i spódnica - opcji jest wiele, ważne jednak, aby ostateczny outfit nie był wyzywający czy wulgarny. Można również postawić na sukienki góralskie na wesele, na przykład z wyszywanymi kwiatami czy folkowymi printami. Świetnie sprawdzą się również fryzury, w których pojawiają się warkocze lub kłosy. To idealny wybór na wesele w stylu folk!

Góralskie wesele to zabawa do białego rana i tradycja, której trudno się oprzeć! Najważniejsza jest jednak miłość dwojga zakochanych.